Ośmiornice

Ośmiornice (Octopoda) jest to rząd głowonogów. Zamieszkują wyłącznie morza pełnosłone, zwłaszcza rejony raf koralowych. Pojawiły się w kredzie. Znanych jest 289 gatunków ośmiornic.

Budowa ciała:
Ośmiornice są zwierzętami o zróżnicowanej wielkości (od 1,5 cm do 10 m). Posiadają osiem ramion, u których podstawy rozpięta jest błona. Na ramionach znajdują się, ułożone w jeden, bądź dwa rzędy, pozbawione trzonków przyssawki. Oprócz przyssawek występują niekiedy także cirri – brodawkowate, bądź czułkowate wyrostki. Nie posiadają narządów świetlnych i nie mają pancerza. Jajowody mają zazwyczaj parzyste. Po bokach ciała płaszcz tworzy niekiedy płetwy. Woreczek czernidłowy ( narząd występujący u głowonogów, składający się z dwóch części: gruszkowatej zawierającej gruczoł czernidłowy, oraz wychodzącego z niej przewodu, który zakończony jest zwieraczem. Za zwieraczem przewód rozszerza się tworząc ampułkę i uchodzi do odbytu. Wydzielina woreczka czernidłowego zwana sepią, wyrzucana jest w razie zagrożenia. Poza funkcją swoistej "zasłony dymnej", paraliżuje też narządy węchu drapieżcy) jest częstokroć zredukowany. Ośmiornica posiada dwie szczęki w których znajdują się zęby umieszczone na języku. Gruczoły ślinowe wydzielają jad, którego działanie w przypadku ukąszenia jest niebezpieczne dla ludzi.

Układ nerwowy ośmiornic jest silnie scentralizowany. Większość zwojów zlała się w jedną masę otaczającą przewód pokarmowy. Jest ona osłonięta chrzęstną puszką. Mózg ośmiornic swoją sprawnością dorównuje nawet mózgom niektórych ssaków i ptaków.

Rozmnażanie:
Ośmiornice są rozdzielnopłciowe. Cechuje je rozwój prosty, bez stadium larwalnego. Moment zaplemnienia jest poprzedzony tańcami, prezentacją barw godowych. Po zapłodnieniu samice składają bogate w żółtko jaja w (zależnie od gatunku) szczelinach skalnych lub muszlach.

Na uwagę zasługują samice żeglarka, składające jaja do delikatnych muszli będących wytworem ich ramion, które potem unoszą się po powierzchni wody. Ośmiornice jak większość głowonogów rozmnażają się raz w ciągu życia i giną po pierwszym okresie rozrodu.

Poruszanie się:
Ośmiornice pływają aktywnie ruchem odrzutowym, wyrzucając wodę z jamy płaszczowej przez umięśniony lejek. Wiele gatunków dennych pływa rzadko, chyba, że ścigając zdobycz, bądź odwrotnie, uciekając przed drapieżnikami. Zazwyczaj poruszają się one po dnie za pomocą ramion, zaobserwowano także osobniki potrafiące biegać, na tylko dwóch ramionach. Ośmiornice chętnie ukrywają się w szczelinach skalnych. Dzięki brakowi szkieletu mogą wciskać się w bardzo wąskie szczeliny. Niektóre gatunki ośmiornic posiadające miękkie, galaretowate ciało mają dość ograniczoną zdolność do aktywnego ruchu i unoszą się biernie w wodzie.

Znaczenie gospodarcze:
Ośmiornice poławiane są w celach konsumpcyjnych, zwłaszcza w krajach położonych nad Oceanem Spokojnym. Sepia, barwnik wytwarzany przez gruczoł czernidłowy, jest wykorzystywana do wykonywania farb malarskich.

Przyrządza się je w taki sam sposób, jak kalmary. Mięso ośmiornicy powinno być zbite tłuczkiem aż utraci sprężystość. Należy również przed przyrządzeniem odciąć ssawki i końce ramion. Mniejsze okazy smaży się w całości w cieście.

Duże ośmiornice trzeba dusić na małym ogniu ok. 3 godz. Można przyrządzać z nich zupy lub sałatki.